De kracht van onderuit is niet te onderschatten!

Foto:© Sien Verstraeten

Dag Jihad, kan je jezelf kort voorstellen?

Ik ben freelance communicatiestrateeg met een specialisering in inclusie, antiracisme en diversiteit. Ik begeleid sociale organisaties in hun communicatiestrategie of in hun intern diversiteitsbeleid. Maar ik ben ook een sociaal cultureel werker in hart en nieren. Het is momenteel niet mijn rechtstreekse job maar ik pas de kennis wel toe in alles wat ik doe. Daarnaast ben ik ook co-voorzitster van Hand in Hand tegen Racisme vzw. Ik ben ondertussen tien jaar bezig met het thema en ik vind het belangrijk om mijn steentje bij te dragen binnen mijn huidige engagementen.

Waar komt jouw engagement vandaan?

Ik kan heel moeilijk met onrechtvaardigheid om, mijn innerlijke kompas wordt heel de tijd gestuurd door mijn onrechtvaardigheidsgevoel. Ik ben snel verontwaardigd en neem dan graag het heft in eigen handen om iets aan deze onrechtvaardigheid te veranderen. Al sinds de lagere school neem ik het op voor mensen in een kwetsbare positie. Ik sta graag op de barricades omdat het juist voelt.

De verkiezingen van 2014 was de eerste keer dat ik mocht gaan stemmen. Ik deed toen stage bij KifKif. We bestudeerden samen met de jongeren de verschillende programmapunten en verkiezingsthema’s van de partijen. Ik vond en vind het erg belangrijk om goed te informeren door veel te lezen voor ik mijn stem geef. Uiteindelijk is stemmen de grootste vorm van democratie. En vandaaruit is ook een beetje mijn engagement geboren.

Vroeger wou ik graag straathoekwerker worden maar gaandeweg heb ik ontdekt dat ik liever op het structurele niveau werk, aan de maatschappij en systeemverandering.

Ik ben toen ook nog politieke communicatie gaan studeren, omdat ik een beter beeld wou krijgen op onze samenleving. Wie vormt de publieke opinie? Hoe spelen burgers daarin een rol? En als ik nu terugkijk naar mijn werk dan speelt dat structurele of verandering op bovenlokaal niveau altijd een rol.

Doorheen je carrière vormden communicatie en racisme een duidelijke rode draad. Je gelooft duidelijk in de kracht van woorden en verhalen. Welke woorden of verhalen hebben jou gevormd, zijn belangrijk voor jou?

Toen de Black Lives Matter-protesten ook Europa bereikten kriebelde het heel hard om een actie op poten te zetten. Wat startte uit een WhatsAppgroep met vier jonge meisjes mondde uit in een protestmars waar meer dan 10.000 mensen aan deelnamen. Dit hadden we kunnen claimen vanuit Hand in Hand tegen Racisme vzw maar we hebben dit expliciet niet gedaan. De kracht van deze actie kwam echt van onderuit en dit heeft mij diep geraakt.

Door mijn achtergrond heb aan deze acties vooral achter de schermen meegewerkt. Ik besef dat ik niet dezelfde drempels ervaar en andere privileges heb dan mensen met een zwarte huidskleur.

De kracht van zelforganisaties kan op structureel niveau ook een hele grote rol spelen en dat heb ik dan wel ingezien. Deze protestmars was verbindend, ondersteunend en noodzakelijk voor heel veel mensen. Het liet zien dat racisme ook in België leeft en de nodige aandacht verdient.

Verder vind ik het erg belangrijk dat we ons bewust zijn dat alles in onze media wordt geschreven vanuit een bepaalde bril/referentiekader. De impact van woorden is erg groot. Bijvoorbeeld het woord ‘allochtoon’ is nu begraven door de media omdat er altijd een slechte connotatie aan werd gegeven. Mensen vragen dan dikwijls aan mij: ‘ja ik weet niet meer hoe ik bepaalde dingen mag verwoorden.’ ‘Je mag niks meer zeggen tegenwoordig’. Mijn antwoord hierop is dan: Vraag het aan de persoon zelf hoe hij/zij/die wil aangesproken worden.

Ik had bijvoorbeeld geleerd om ‘mensen met een beperking’ op deze manier te omschrijven. Toen ik in gesprek ging met een jongen in een rolstoel gaf hij aan dat hij liever de term ‘mensen met een handicap’ hoort. Dus wie ben ik dan om te zeggen welke term of omschrijving het beste is. Ik ben altijd dankbaar als mensen dit zelf aangeven.

Als je twijfelt, durf je dan kwetsbaar opstellen en vraag het aan de persoon zelf of doe even die extra moeite en zoek op wat gepast is. Je hebt persoonlijke voorkeuren maar je hebt ook gewoonweg ongepaste termen.

Media is een vierde macht. Het bepaalt mee hoe we denken, praten, welke termen we gebruiken. Door te werken voor VRT-nieuws kon ik ook verhalen binnenbrengen die anders niet gehoord worden. Representatie is super belangrijk, maar er zijn veel drempels en er is wantrouwen ten opzichte van de media.

Waarom? Gewoonweg omdat de reporters en journalisten veelal mensen zijn van de witte hoge middenklasse. Omdat zij schrijven vanuit een bepaald referentiekader blijf je steken bij dezelfde verhalen. Wat wel belangrijk is: ik heb altijd mensen benaderd omwille van hun expertise/kennis en niet uitsluitend omwille van hun achtergrond. Mensen met een migratieachtergrond zijn meer dan alleen dat.

Foto: ©Veerle Van Aken

In mijn vooronderzoek kwam ik over jou heel wat artikels tegen over de online haatcampagne vanuit extreemrechts naar jou toe als persoon. Welk gevoel of welke gedachten geven jou de kracht om s ‘ochtends op te staan?

Ik ben altijd positief ingesteld, maar ik heb ook geleerd om een olifantenvel te ontwikkelen. Het is confronterend om te zien dat wat mij overkomen is, niet een alleenstaand geval is. Het is een structureel probleem dat vrouwen met een migratieachtergrond geviseerd worden door extreemrechts. Ik kan wel tien vrouwen opsommen die zijn geviseerd: Rachida Lamrabet, Zakia Khattabi, Dalilla Hermans, …

Allemaal omdat we vrouw zijn, een migratieachtergrond hebben en ambitieus en/of maatschappijkritisch zijn.

Wat betekent het voor jou om in de regio Waas-en-Dender te wonen? Heeft deze regio je op de een of andere manier gevormd?

Ik ben een geboren en getogen Melselenaar (deelgemeente van Beveren). Mijn vader woont daar al heel zijn leven en ik ben er altijd naar school geweest. In Antwerpen zeg ik wel eens lachend dat ik van ‘over het water’ ben.

Verder hou ik erg van het wonen en werken in een grote stad zoals Brussel, Gent of Antwerpen. Ik voel dat ik daar meer mezelf kan zijn.

In Beveren ben ik ‘de dochter van Herman’, die titel draag ik met trots. Mijn vader is trouwens ook erg geëngageerd. Hij werkt al heel zijn leven rond thema’s zoals verbinding, racisme en discriminatie op lokaal niveau. Hij organiseert al meer dan 40 jaar de sportmarathon in Melsele en was bij de oprichters van het lokale jeugdhuis.

Ik heb in de jaren de diversiteit in Beveren zien toenemen en dat stemt mij tevreden. Het is nu eenmaal de realiteit waarin we leven dus Beveren kan niet achterblijven.

Begin april schreef je een artikel in de Knack en sloot af met: “Het is tijd voor bezinning over de rol van journalistieke media in een superdiverse samenleving die dreigt meegezogen te worden door ondemocratische krachten. “ Media vandaag is erg sensatiegericht, hoe kan een non-profit zoals Avansa hier een weerwoord op geven?

Media zoekt vaak naar contradicties, pro’s en contra’s. Ik denk dat een organisatie zoals Avansa vooral moet focussen op wat mensen verbindt. Waar zijn er gemeenschappelijke interesses of zijn er lokale doelstellingen/bezorgdheden die gedragen kunnen worden?

Aan de andere kant kan Avansa breuklijnen in de samenleving detecteren. Zeker naar de verkiezingen van volgend jaar toe kan Avansa zich engageren om mensen te informeren. Een goed geïnformeerde stem is er twee waard.

Maar tegelijkertijd ook stilstaan bij de impact van extreemrechts op onze samenleving en hoe Avansa daar een tegenstem op kan geven. Avansa zou volgens mij de ideale organisatie zijn om andere middenveldorganisaties, die als focusthema antiracisme behartigen, een groter forum te geven en te ondersteunen. Zo kan de strijd tegen racisme breder gedragen worden in het middenveld.

Avansa kan als vertrouwd gezicht op een laagdrempelige manier werken rond polarisatie en mensen handvaten hierin geven. Samen naar beter.

Vandaag merken we in de brede maatschappij en in het bijzonder in de sociale media een sterke polarisatie en verruwing. Hoe ga je hier zelf mee om? Welke raad kan je onze lezers geven die hiermee geconfronteerd worden

Wel polarisatie is niet perse iets slecht als de tegenpolen gelijkwaardig zijn. Maar als één van de twee ‘kampen’ in een machtspositie zit, kan je niet spreken over gelijkwaardige tegenpolen. Dit moet je altijd in het achterhoofd houden: wie heeft het voor het zeggen?

Ik kies zelf met wie ik het gesprek aanga en met wie niet. Ik geloof er niet in dat je met iedereen de confrontatie moet aangaan. Toch alleszins niet online. Ik heb daar persoonlijk niks aan en het vraagt te veel energie om op elke racistische boodschap in te gaan.

Het advies dat ik aan de lezers wil meegeven is: als je de energie hebt en je wordt zelf niet dagdagelijks gediscrimineerd omwille wie je bent, reageer dan zeker op online haat. Als (witte) bondgenoot speel je een belangrijke rol in de strijd tegen haatspraak.

Enkele tips:

• Benoem dat dit bericht/deze reactie niet okey en racistisch is.
• Durf reageren! Een nieuwe toon in de reacties kan een omstaandereffect genereren.
• Vind je zelf de woorden niet? Plaats dan de ‘Hier Niet’ campagne website onder de reactie. Deze website verwoord alles wat jij niet kan/durft verwoorden. https://hierniet.be/

bekijk je liever een video? Vorig jaar werd Jihad geïnterviewd door ‘Zwijgen is geen optie’. https://zwijgenisgeenoptie.be/jihad-van-puymbroeck/