Alain Mahjoub, is arts, psychotherapeut en onze auteur aan het woord.
Het coronavirus
Zijn we er nu eindelijk vanaf? De geladenheid van deze uitspraak zegt het allemaal. Eindeloos lang werden we bedolven onder de miserie van een virus dat ons veel heeft afgepakt. Aan de waslijst ga ik me zelfs niet gewagen. Wel aan de gemeenschappelijke noemer ervan: een hartstochtelijk, oorverdovend, immer beklijvend, huidhongerend tekort aan menselijk contact. Als er iets positiefs vermeld kan worden aan het hele Corona débacle, dan wellicht een overduidelijk besef, in de woorden van straatfilosoof Arno Hintjens: ‘Zonder de anderen ben ik een fucking nobody. Een goudvis in een bokaal, da’s weinig inspirerend, hé. Ik heb de mensen nodig, vint.’ Als we opnieuw mogen starten, terug mogen kiezen waar we staan, waar we heen gaan, en vooral, met wie, laat ons dan vooral die belangrijke les van Corona niet vergeten.
Zo zou eenzaamheid 20 procent schadelijker zijn dan roken en dubbel zo dodelijk als drinken.
Eenzaamheid
Ondanks de overvloedig beschikbare wetenschappelijke gegevens hierrond, onderschatten we nog steeds schromelijk de impact van eenzaamheid op een sociaal wezen als de mens. Niet alleen verdorren we psychisch, er is ook een immens destructief effect op onze gezondheid. Zo zou eenzaamheid 20 procent schadelijker zijn dan roken en dubbel zo dodelijk als drinken. Helaas is eenzaamheid een groot probleem in de huidige samenleving. Onze smartphones en sociale media zijn hierin niet bepaald een hulp. Met name jongeren vinden het almaar moeilijker betekenisvolle relaties aan te knopen. Een virtuele connectie is beter dan helemaal geen connectie, zo leerden we in het Corona tijdperk, maar kan nimmer live contact vervangen. Omdat we ook nood hebben aan voelen, ruiken en aanraken. In Engeland werd er zelfs een minister van eenzaamheid benoemd voor de 7 miljoen eenzame Britten die er rondlopen. Ik weet niet wat erger is: sterven van een virus of van eenzaamheid.
De jager-verzamelaars hadden gelijk
Wie met een groothoeklens naar onze samenleving kijkt, kan niet anders dan een ongemakkelijk onevenwicht vaststellen. Als we zoveel hebben, waarom kunnen we dan niet gelukkiger zijn? Het antwoord zal u wellicht verrassend vinden. Ik denk dat het onevenwicht enkele duizenden jaren geleden is ontstaan. Beste lezer, gedurende 99 procent van de evolutie was er gelijkwaardigheid tussen de seksen. Uit de jager-verzamelaarsperiode stamt ook onze behoefte om bij een gemeenschap te behoren, wat natuurlijk moeilijk is in een anonieme, gehaaste samenleving. Maar het punt dat ik wil maken is: de opkomst van landbouw en steden enkele duizenden jaren geleden ging spijtig genoeg gepaard met de neergang van de aanwezigheid van de vrouw in de samenleving. Waar zij voorheen een belangrijke rol speelde, zag zij deze wegkwijnen tot de rol van louter echtgenote en moeder. Met het verdwijnen van haar centrale rol, verdween ook de aanwezigheid van typische vrouwelijke kwaliteiten nodig om een samenleving in balans te houden. Exploitatie, gruwelijk geweld, oorlogen, extreme ongelijkheid, slavernij…waren gedurende enkele duizenden jaren een natuurlijk deel van een patriarchaal gestuurde wereld, gespeend van een verzachtende en verbindende vrouwelijke invloed. En is het toeval dat het neoliberalisme, dat reeds 40 jaar een nefaste invloed heeft op de verbondenheid en solidariteit wereldwijd, bedacht werd door een clubje blanke mannen?
Ode aan de vrouw !
Ofschoon er betrekkelijk recent stemrecht kwam voor vrouwen, het recht tot studeren en het beschikken over het eigen lichaam, het innemen zelfs van leidende posities, betekent dit vooralsnog niet dat ook de heersende cultuur – gedefinieerd als een set van waarden, normen, doelstellingen en verwachtingen – voldoende gebalanceerd is. Nog steeds worden mannelijke waarden als competitiedrang, concurrentie, hiërarchie, bezit in de samenleving hoger aangeschreven dan de zogenaamde ‘zachte’, vrouwelijke waarden als verbondenheid, communicatie, zorg, gelijkwaardigheid en solidariteit. Omdat dit duizenden jaren zo was, is het moeilijk dit onevenwicht af te schudden. Nochtans zorgt deze imbalans (ik ga hier in mijn volgende boek dieper op in) wel voor heel wat ellende. Zoals vervreemding, eenzaamheid, betekenisloosheid…maar evenzeer sociale ongelijkheid en een economisch systeem dat maar doordendert, niet gehinderd door de totale uitputting van onze planeet.
De empowerment van vrouwen is reeds sterk ingezet en dat is goed. Maar we mogen niet bij de pakken blijven zitten. We moeten nu werk maken van het ontwikkelen (mannen) en koesteren (vrouwen) van vrouwelijke kwaliteiten. Zodat die volop plaats kunnen innemen binnen een gebalanceerde algemene cultuur.
Bedrijven waar vrouwen mee aan de leiding staan zijn meer succesvol.
Verbondenheid in de samenleving
Dan zal het onderwijs evenzeer inzetten op ‘learn to be’ en ‘learn to live together’ als op ‘learn to do’ en ‘learn to learn’. Dan zullen jongeren minder bedolven worden onder prestatiedruk en zullen er meer plekken bestaan waar zij zichzelf mogen zijn en anderen kunnen ontmoeten. Eenzaamheid zal hoger op de prioriteitenlijst komen en we zullen meer tijd nemen voor elkaar. De communicatie binnen relaties zal eindelijk een behoorlijk niveau bereiken. Vrouwen zullen meer mogelijkheden krijgen om flexibel te werken, zodat zij én voldoende tijd hebben voor zichzelf en hun gezin én voor een betekenisvolle job. Enerzijds zijn bedrijven waar vrouwen mee aan de leiding staan meer succesvol. Anderzijds: terwijl 80 procent van de mannen liefst voltijds werkt is dat voor slechts 20 procent van de vrouwen het geval. Vrouwen weten waarom. We kùnnen vertragen, als we inzien hoe belangrijk die zachte waarden als tijd vrijmaken voor zichzelf en anderen zijn én we hierbij structureel worden geholpen. Er zijn bijvoorbeeld meer en meer initiatieven om de 30 urenweek op de kaart te zetten.
En avan(t)sa toute !
Laat ons meer bezig zijn met kwali-tijd. Hier kan Avansa een actieve rol in spelen. Het is een organisatie waar je dingen kunt leren die eens een keer niet betrekking hebben op kennis en vaardigheden voor de job. Dingen die jou kunnen helpen groeien als mens. Je kunt er samenkomen rond bepaalde activiteiten, mensen ontmoeten, samenwerken, een netwerk uitbouwen…Dat is zeer welkom nu er steeds minder fysieke ruimtes bestaan waar mensen vanuit alle lagen van de bevolking samen kunnen komen. Wie de tijd neemt, investeert bovendien niet enkel in zichzelf: sterke mensen maken ook de samenleving sterker. Ik zou zeggen: en avant(sa) toute, en we zullen én gelukkiger zijn én ook als gemeenschap en samenleving beter scoren.
