Het project Onderbelicht is meer dan de foto's en video's. We gingen met de groep ook aan de slag rond de sociale grondrechten. Deelneemster Veerle geeft ons een blik achter de schermen. (Leestijd 6 minuten)
Mijn naam is Veerle. 41 jaar, mama in co-ouderschap van 2 pubers, en door gezondheidsperikelen noodgedwongen zeer bedreven in het omgaan met financiële uitdagingen.
Al 3,5 jaar inwoner van Sint-Niklaas, en sinds kort vrijwillig deelnemer van het Avansa-project “Onderbelicht, krachtige levens in beeld”. Dit keer in het thema: leven met een financiële uitdaging.
Ik had nog nooit van dit project gehoord. Een maatschappelijk werker van ZigZag echter wel, en ze zag in mij een goeie kandidaat om deel te nemen aan deze denktank over sociale grondrechten.
Het zou me uit mijn sociaal isolement halen, mij mezelf wat nuttiger doen voelen en mijn “sociaal kapitaal” vergroten door nieuwe mensen te leren kennen.
Want zeg nu zelf: het is toch aangenaam om een praatje te kunnen slaan op straat met een bekende? En dat is 100% gelukt.
Het doel van het project: in dit verkiezingsjaar de plaatselijke politici een beeld geven over wat hierover leeft in de stad. Wat loopt er goed, want dat mag zeker gezegd worden. En waar zijn er verbeterpunten? Want die maken het leven onnodig moeilijk.
Onze denktank was zeer divers. (Deeltijds) werkenden, mensen die door ziekte niet (voltijds) kunnen werken, alleenstaande ouders, gepensioneerden, oorlogsvluchtelingen in een integratietraject, … Allemaal zijn we op één of andere manier onverhoopt in financiële uitdagingen gevallen.
Maar allemaal werd ons daardoor al duidelijk dat warmte en nabijheid van de medemens nog veel belangrijker is dan geld.
Natuurlijk waren er ook de medewerkers van Avansa zelf, en een afgevaardigde van ATD die de groep trok en inspireerde met zijn ervaringen in het armoedewerkveld.
Elke stem werd gehoord, want elke stem is ervaringsdeskundig. Al brainstormend werkten we in 5 workshops naar één luide stem, want die wordt beter gehoord.
Ik voel me vereerd dat ik in deze groep deelgenoten vlot werd opgenomen. Het waren boeiende, leuke en diepgaande gesprekken die ook buiten de workshops verder gingen.
En ik voel me gevleid dat mìjn stem àl onze stemmen mag vertegenwoordigen.
Mensen die om één of andere reden niet kunnen of mogen deelnemen aan (voltijds) betaalde arbeid, de taal niet machtig zijn, of op een andere manier niet meekunnen in “het systeem” worden al snel gestigmatiseerd. Ze zijn te dom, te lui, profiteren van het systeem, zouden beter wegkwijnen achter de sanseveria's en hebben geen recht op geluk.
Maar het zijn net déze mensen die alles afweten van het botsen tegen de grenzen van de sociale grondrechten.
Het zijn déze mensen die vele bordjes in de lucht moeten houden om mens-waardig te kunnen leven.
Het zijn déze mensen die onverhoopt beroep moeten doen op allerlei instanties waar ze jammer genoeg niet altijd het bestaan vanaf weten.
En dat heeft niks met dom, lui, profiteren of onwetend te maken.
Het werd me stilaan heel duidelijk: als je niet zélf op zoek gaat, geen computer hebt of de taal niet machtig genoeg bent, dan vis je achter het net. Dat zou niet zo hoeven zijn.
Als je niet (genoeg) kan werken, heb je andere uitdagingen die je lichaam en geest bezig houden. Kort gezegd: dan ben je aan het over-leven, niet aan het leven.
Een grotere zichtbaarheid van hulporganisaties die pro-actief werken, is gewenst. Noodzakelijk, zouden we zelfs durven stellen.
Wat zijn nu die sociale grondrechten die we bespraken?
Er zijn er vele en die zijn bovendien ook erg nauw met elkaar verweven. Wij lichtten er enkele uit die voor ons zeer relevant waren.
In een notendop: huisvesting, (sociale) dienstverlening, cultuur / vrije tijd / sport en inkomen / schulden.
Het spreekt vanzelf dat we het normaal mogen vinden dat we in een degelijke woning wonen. Dat ons inkomen hoog genoeg is om onze basisbehoeften te betalen èn we bovendien nog wat over hebben voor de geneugten des levens. Dat we correct en deskundig geholpen worden door (sociale) dienstverleners. En dat we aan ons geluk kunnen bouwen door buiten te komen met anderen om het leven te vieren en te ontspannen.
De lockdowns maakten pijnlijk duidelijk dat niemand blij wordt van tussen 4 muren te zitten.
Al snel werd het duidelijk: veel van dit begint bij een mens-waardig inkomen. Als dit te laag is, dan kan je een degelijke woning niet betalen. Dan heb je niks over voor de leuke dingen. En dan kan je amper deelnemen aan het sociaal-culturele leven, want dat kost geld.
Voor zover we konden bedenken, zijn er maar twee openbare gebouwen waar je gratis binnen en zittend kan vertoeven: de bibliotheek en de gang van het shoppingcenter.
Helaas moesten we concluderen dat de insteek van die sociale grondrechten goed bedoeld is, maar dat de bal nog ver en hard misgeslagen wordt. Mensen die niet beschikken over geld, worden automatisch op vele domeinen gediscrimineerd.
Pijnlijk om vast te stellen dat dit in een welvarend land als het onze nog steeds zo is.
Dus nee: de sociale grondrechten zijn er niet voor iedereen.
Meer nog: de weg er naartoe voor de vele mensen die het nodig hebben, is erg bemoeilijkt door de regelneverij die er kwam door enkelen die profiteerden. Zou dit systeem niet omgedraaid kunnen worden?
Groot was mijn verbazing toen bleek dat de sociale grondrechten – die nochtans in de universele verklaring van de rechten van de mens èn in de grondwet staan – niét afdwingbaar en niét onvoorwaardelijk zijn.
Dat wil zeggen dat we als mens niets te eisen hebben in een rechtbank als ons leven op één of ander gebied mens-onwaardig is.
We moeten zelf onze weg zoeken in het doolhof, en hopen dat de juiste instanties op ons pad komen. We moeten onze plan maar trekken, en hopen dat we op een bekwame en dienstbare hulpverlener botsen die ons wegwijs maakt.
Je moet lef hebben om een mens-waardiger leven te kunnen leiden.
En bovendien hopen dat we gehoord, gezien en begrepen worden.
U begrijpt: je moet lef hebben om te krijgen waar je recht op hebt. Of scherper gesteld: je moet lef hebben om een mens-waardiger leven te kunnen leiden.
Je moet kwetsbaar durven zijn en je omgeving inlichten dat je het (financieel) moeilijk hebt. De schaamte en het stigma trotseren om zo de nodige informatie en hulp te krijgen. Er zijn vele deelgenoten, maar ze zijn hierdoor moeilijk te vinden.
Dat zou toch anders kunnen zijn? Niet iedereen durft op de barricades te gaan staan. Niet iedereen heeft de energie of mentale ruimte hiervoor. Niet iedereen geraakt uit de vicieuze cirkel.
Deze titel kan je op 2 manieren opvatten. De lokale politici zijn er om u te helpen.
En wij van “Onderbelicht” zijn er om de lokale politici – en aldus ook u – te helpen.
Wij staan in het veld, maak er gebruik van. We maakten een samenvatting van onze bevindingen met alle positieve punten en verbeterpunten.
Benieuwd? In een volgende blog ga ik uitgebreid op in. Wordt vervolgd!
