In 2024 viert de gevangenis van Beveren een bijzondere mijlpaal: haar 10-jarig jubileum. Mee aan het roer van de gevangenis staat gevangenisdirecteur Virna Van der Elst. Haar werk en visie hebben mee vorm gegeven aan het huidige landschap van de instelling en ook aan de levens van velen daarbinnen.
Foto: ©Regie der Gebouwen
Wat dreef jou om gevangenisdirecteur te worden?
Mijn interesse in criminologie en afwijkend menselijk gedrag leidde me naar deze rol. Al tijdens mijn studies trok de gevangenis mijn aandacht. Ik stelde kritische vragen over de zin van gevangenisstraffen en wilde bijdragen aan een andere manier van opsluiting. Respect en empathie staan voor mij centraal. Na 24 jaar blijf ik werken aan betere detentieomstandigheden en kansen voor gedetineerden.
Welke belangrijke veranderingen heeft de gevangenis van Beveren doorgemaakt?
Oude structuren in beweging krijgen is niet steeds evident. Het mogen meeschrijven aan een verhaal binnen een nieuw concept en een moderne architectuur was tien jaar geleden dan ook een verademing. Gedetineerden hebben nu betere basis leefomstandigheden, zoals cellen met afgesloten toiletten en douches. Dit is geen luxe, maar een basisrecht, wat een ongelooflijk verschil maakt.
De samenwerking met de Vlaamse Gemeenschap en andere partners heeft ons regime-aanbod versterkt. Zo bieden we ook werk, cultuur, sport en onderwijs aan.
Verder speelt ons personeel een cruciale rol in dit geheel. De aanpak door de bewaking vertrekt vanuit een respectvolle houding en biedt kansen aan onze bewoners. Ik ben fier op hoe mijn collega’s dagelijks in hun job staan.
“Ik ben fier op hoe al mijn collega’s dagelijks in hun job staan.”
Wat zijn de grootste uitdagingen als gevangenisdirecteur?
Een groot probleem in Beveren is het personeelstekort. Dit leidt tot overbelasting van het huidige personeel en kan de veiligheid van zowel personeel als gedetineerden in gevaar brengen. Via campagnes proberen we nieuwe collega’s aan te trekken. Ons personeel is essentieel om gedetineerden te ondersteunen en het nodige regime-aanbod dagelijks op een veilige manier te organiseren. De gedetineerden in Beveren zijn langgestraften en hebben vaak complexe problemen, zoals persoonlijkheidsstoornissen en middelenmisbruik. Het is belangrijk dat iedereen dezelfde visie uitdraagt om hiermee om te gaan. Flexibel inspelen op onvoorspelbare situaties is cruciaal. En een goede teamwerking tussen alle niveaus is hiervoor het belangrijkste.
Hoe zijn de ‘binnen-buiten’ projecten ontstaan en wat is hun impact?
Als herstelconsulent (zo startte ik in de gevangenissector) vond ik het belangrijk om verbinding te maken tussen daders, slachtoffers en de samenleving. Bij de start van Beveren bleef dit een belangrijke pijler. De samenleving moet weten wat er tijdens detentie gebeurt en gedetineerden als mensen blijven zien. Voor gedetineerden zijn deze projecten ook belangrijk, omdat ze hen het gevoel geven nog steeds onderdeel van de gemeenschap te zijn. Vrijwilligers en vrije burgers die interesse tonen, brengen positieve effecten mee. Ik ben dus steeds grote voorstander van deze projecten.
Wat zijn jouw doelstellingen voor de toekomst?
We willen stabiliteit in ons personeelskader en een aanbod op maat van gedetineerden ontwikkelen. Het is belangrijk om te werken aan onderwijs, geestelijke gezondheidszorg, middelenmisbruik en agressieproblematiek om re-integratie te bevorderen. Een doorgedreven differentiatie in de regimes voor gedetineerden is een grote uitdaging. Samen met verschillende diensten willen we een uitgebreid aanbod creëren.
Welk advies heb je voor anderen in het gevangeniswezen en de samenleving?
Focussen op succesverhalen en trots zijn op ons werk is essentieel. We zien vaak niet waar we wél het verschil maken, zoals gedetineerden die hun diploma halen, agressie ombuigen naar constructief gedrag, analfabeten die leren lezen of gedetineerden die slachtoffers terugbetalen. Jobfierheid is te vaak afwezig en we mogen best trots zijn op de manier hoe we met de vele obstakels en uitdagingen elke dag aan de slag gaan.
Aan de samenleving zou ik willen vragen om een open geest te hebben. Het is makkelijk om te oordelen, maar moeilijker om te begrijpen dat iedereen tot daden in staat is. Een gevangenisstraf heeft een enorme impact. Wij zien dagelijks de effecten van opsluiting. Laten we samen werken aan een menselijker detentiesysteem. Doe je met ons mee?
Je schrijft in per sessie (€5) of voor alle vier samen (€15).
