Caroline Pauwels is rector van de VUB en onze auteur aan het woord. De tijd is rijp om lessen te trekken uit wat we samen hebben meegemaakt gedurende de afgelopen twee jaar, die we toch wel kunnen categoriseren als ‘ongewone tijden’. Wat hebben we geleerd? Wat heb ik geleerd?
De wendbare mens
Er was veel om verwonderd over te zijn. In eerste instantie misschien over onszelf. Mensen zijn weerbaarder en wendbaarder dan ze denken. Het is onvoorstelbaar hoe snel sommige toch wel ingrijpende veranderingen plaatsvonden en hoe gemakkelijk we daar uiteindelijk mee omgingen. Als ik kijk naar mijn eigen universiteit herinner ik me hoe we op een paar dagen een brutale, radicale omslag maakten naar digitaal functioneren. We hebben samen enorme stappen gezet waarvan we voorheen dachten dat ze onmogelijk waren.
Dat moeten we onthouden: als het erop aankomt, kunnen we boven onszelf uitstijgen.
De creatieve mens
Ik ben ook verwonderd over de inventiviteit die mensen aan de dag kunnen leggen. Restaurants en cafés die in geen tijd overschakelden op een afhaalregime. Artiesten die podcasts maakten of concerten organiseerden die je online kon bijwonen. Boekhandelaars die je bestelling op de fiets thuisbezorgen. Scholen en leerkrachten die zich telkens weer vol goede moed en met overgave herorganiseerden.
De zorgende mens
De allergrootste verwondering en bewondering geldt natuurlijk voor de met niets te vergelijken toewijding die de mensen in de zorg aan de dag legden: met gevaar voor eigen leven, dag in dag uit, steeds weer in de vuurlijn staan. Zeker in die eerste weken in de voortdurende onzekerheid of we echt wel greep zouden krijgen op de pandemie, of het medisch materiaal toereikend zou zijn, of het personeel die hoge werkdruk zou kunnen volhouden.
“Ieder mens telt, ieder mens is nodig, dat leert ons de voorbije periode.”
De kwetsbare mens
Verwondering vast en zeker ook over de confrontatie met onze eigen kwetsbaarheid. Covid zal wellicht iedereen hebben doen beseffen dat onze levens raken aan die van ontelbare anderen en worden bepaald door wat elders gebeurt. Onze kwetsbaarheid ook als gevolg van de ingewikkelde ketens van wederzijdse afhankelijkheid waarvan we deel uitmaken en waarvan we het bestaan alleen maar erkennen als ze verbroken dreigen te worden.
Laten we daarom voortaan meer respect betuigen voor de talloze onzichtbare handen die de samenleving draaiende houden: de vrachtwagenchauffeurs die ervoor zorgen dat winkelrekken niet leegraken, de mensen
die in supermarkten aan de kassa zitten, de vuilnisophalers, de tram- en buschauffeurs, het onderwijzend personeel en zoveel anderen. Zonder hun dagelijkse inzet houdt alles op.
Eén mens is geen mens
Wat de covid-crisis mij bovenal duidelijk heeft gemaakt is dat één mens geen mens is. En dat een mens pas mens is met én door anderen. We hebben geleerd hoezeer we van elkaar afhankelijk zijn, hoeveel onzichtbare handen er nodig zijn om de samenleving te doen functioneren. Hoeveel liefde er nodig is om moeilijke dagen door te komen. Als schakels ontbreken, valt de ketting uiteen. Ieder mens telt, ieder mens is nodig, dat leert ons de voorbije periode. Laat ons dat vooral blijven onthouden: hoezeer we elkaar nodig hebben.